Tag: recensie

• Artikel onderwijsvernieuwing door pionierende leraren

  Leestijd: 5 minuten

  In de OnderwijsInnovatie van maart staat een interessant artikel over onderwijsvernieuwing door pionierende leraren. In het artikel wordt het onderzoek in kader van het innovatietraject Onderwijs Pioniers Programma in 2012-2013 besproken. Dit programma richt zich op bevlogen leraren die de ruimte en ondersteuning moeten krijgen om hun eigen werkomgeving, de school en het onderwijs als geheel te verbeteren. Ik ben geïnteresseerd in dit artikel vanwege mijn betrokkenheid bij het onderzoek van het lectoraat eLearning naar de innovatiekracht van lerarenopleidingen in kader van het Kennisnet-project Leren van de Toekomst. 

  (meer…)

• Recensie Society 3.0

  Leestijd: < 1

  Vanavond was ik even bij de boeklancering van “Society 3.0” geschreven door Ronald van den Hoff, ondernemer en initiatiefnemer van o.a. Seats2Meet.com. Voor het blad Expertise schreef ik een recensie, die je onderaan kunt lezen. Ik schreef het in de context van een onderstroom van onderwijsvernieuwing. Co-lere.  (meer…)

• Verplichte kost voor leraren-in-opleiding: Nu leren voor morgen

  Leestijd: 2 minuten

  Eindelijk weer wat tijd om wat vakliteratuur weg te werken. Bovenop de stapel lag Nu leren voor morgen, 25 gesprekken over eigentijds onderwijs. Samengesteld door Erno Mijland, die 25 interviews heeft afgenomen met specialisten in- en om het onderwijs, in gesprek over de huidige ontwikkelingen en over visie op leren en onderwijs.

  Ik heb het boekje, met voor mij herkenbare verhalen, met veel plezier gelezen, met vooral de studenten op de lerarenopleiding waar ik werk in het achterhoofd. Dit boekje zou perfect passen in de onderwijseenheid “Onderwijsvernieuwing” die door onze onderwijskundigen wordt verzorgd en waar ik dit schooljaar een gastcollege voor verzorgde. Studenten werkten aan een herontwerp van onderwijs voor de ‘Obamaschool’. In de verhalen in dit boek genoeg stof om over na te denken voor dat herontwerp.

  Toen ik het gastcollege verzorgde merkte ik onder ander op dat studenten ‘schrikken’ van de impact van al die ‘onderwijsvernieuwingen’ op hun visie op onderwijs en leren. Sommigen zien in dat hun visie op onderwijs die ze aan het ontwikkelen zijn misschien wel niet de juiste is. Anderen laten zich er enorm door inspireren en hun ontwikkeling neemt opeens een vlucht. Anderen zijn kritisch, kijken de kat uit de boom of gaan er fel op in. Het onderwijsdebat op kleine schaal!

  Het doel van de onderwijseenheid “Onderwijsvernieuwing” is dat de studenten een beter beeld krijgen van wat zich allemaal afspeelt in het onderwijsdebat. Ik vind dat dit boekje een prima beeld geeft van dit debat, en zou wat mij betreft op de boekenlijst mogen komen te staan. De interviews over de toekomst van het onderwijs en de rol die overheid, scholen, leraren en leerlingen daarin hebben, over gemotiveerd leren, over onze pubers en technologie zijn een goede inleiding voor leraren-in-opleiding, die over een paar jaar het ‘onderwijs van de 21e eeuw’ gaan vertegenwoordigen.

  “Scholen leiden op voor de jaren vijftig” (Adjiedj Bakas), “Geen motivatie, geen leren” (Luc Stevens), “Computer is een triviaal middel” (Ad Verbrugge), “De home zappiens kan multitasken” (Wim Veen), “Games maken de leraar niet overbodig” (Margreet van den Berg). De uitspraken van de geïnterviewden, de kritische vragen van Mijland, zijn goede inleidingen in het onderwijsdebat tussen studenten en bieden basis voor verdere verdieping.

  Het onderwijsdebat op een lerarenopleiding is dus van belang. Het zal de student ook helpen in zijn eigen positiebepaling en ontwikkeling. Wie ben ik als leraar en hoe sta ik zelf in het onderwijs? En dat is wat Mijland ook doet aan het einde van het boek, hij omschrijft de attitudes waar hij als kenniswerker voor staat:

  1. Ik blijf m’n leven lang leren
  2. Ik leer en doceer in dialoog
  3. Ik ontwikkel een uniek T-profiel
  4. Ik deel mijn kennis
  5. Ik werk als een onderzoeker
  6. Ik durf te kiezen
  7. Ik focus op mijn passie.

  Uit de verhalen in dit boekje spreekt passie en visie, en dat mag best overslaan op de studenten.

• Belangrijk! The Story of Stuff

  Leestijd: 2 minuten

  In december schreef ik een blogpost over de films en boeken die ik in mijn kast had staan, om je snel in te lezen over het klimaatdebat. Een aantal daarvan gingen specifiek in op de effecten van de consumptiemaatschappij en globalisering. Vandaag voeg ik The Story Of Stuff toe aan mijn lijstje.

  The Story of Stuff
  Annie Leonard vertelt in een 20 minuten durende video over de effecten van ons consumentengedrag op onze leefomgeving. Ze begint met haar iPod en vraagt zich af welke weg deze afgelegd, van grondstof tot product tot afval. Met behulp van animaties, tekeningen en schema’s legt Leonard  uit wat de cyclus is van consumptiegoederen en maakt ondubbelzinnig duidelijk waar het systeem de soep in loopt. De film is op de website te bekijken, ook met Nederlandse ondertiteling. Je kan de film daar ook downloaden. Hieronder een trailer.

  Toepassing in de les
  Deze film kan uitstekend gebruikt worden in de lessen aardrijkskunde of economie (klas 3, bovenbouw?). De film is opgedeeld in de onderdelen van de levenscyclus der dingen en biedt prima aanknopingspunten voor een mooie kijkwijzer.  Laat leerlingen in groepjes na het kijken van de video de onderdelen verder onderzoeken. Kloppen de argumenten die Leonard noemt in haar betoog? Betrek de eigen omgeving van de leerlingen er bij en laat ze hun eigen consumentengedrag verkennen en welke gevolgen dat heeft voor milieu en maatschappij. Hoe komt het dat die spijkerbroek zó goedkoop is?

  Gedachten
  We leven tegenwoordig in het antropoceen, in een wereld die hot, flat & crowded is. Het is belangrijk dat wij, maar zeker de jongeren, bewust worden van onze rol als consument, onze voetafdruk op deze planeet en hoe wij kunnen bijdragen aan een duurzame wereld. Bewustzijn over dit thema bij jongeren is ook van groot belang omdat de problemen op het gebied van milieu, klimaat, oneerlijke wereldhandel, natuurlijke hulpbronnen, etc. in snel  tempo groter en complexer worden. En wie zullen in de toekomst de oplossingen moeten bedenken? Precies.

  Belangrijk, dit soort films.

  (via Stephen Downes, hier en hier)

• Waarheid en vrijheid in het onderwijs. Tegenlicht.

  Leestijd: 4 minuten

  Plato en Socrates. Waarheid en vrijheid. Hoe ziet het onderwijs van morgen er uit en hoe halen we het beste uit onze leerlingen? Op deze vraag zoekt Rob Wijnberg een antwoord in een aflevering van VPRO’s Tegenlicht van maandag 23 maart. In “Hoogvliegen in laagland” is Wijnberg in gesprek met Frank Furedi, Robbert Dijkgraaf en John Moravec.

  Waarheid
  Volgens Frank Furedi, schrijver van het boek Where Have All The Intellectuals Gone, hebben wij geen vertrouwen meer in onze leerlingen, omdat wij,  de docenten, hen niets leren. Hij ziet een paradox in het onderwijs. Het onderwijs praat veel over kennis en kennisvergaring, maar besteedt tegelijkertijd steeds minder aandacht aan de daadwerkelijke kennis. De zoektocht naar waarheid, academische kennis, is gestaakt! Hij hekelt het leren leren, want waarom gaat het onderwijs niet over wat je leert? De docent als coach vindt hij een zwaktebod. De docent moet de kennisautoriteit zijn voor de klas en duidelijke signalen afgeven aan jongeren, die daardoor zekerheid en vertrouwen krijgen om te functioneren in de maatschappij. Docenten durven jongeren niet meer uit te dagen als het gaat om academische kennis! Furedi stelt dat wij onverantwoordelijk bezig zijn in het onderwijs, door leren bloot te stellen aan toeval.

  Plato zegt: zekere kennis en vaststaande sociale normen moeten door onderwijs worden overgebracht. Op die manier ontwikkeld de mens zich tot zijn ware zelf en deugdzame burger (quote Wijnberg)

  Vrijheid
  John Moravec, edublogger op Education Futures, stelt dat het onderwijs waar Furedi over spreekt niet meer het onderwijs van de 21e eeuw is. In het onderwijs van Furedi is de school een fabriek, waar jongeren een vast curriculum volgen door vastgestelde niveaus te doorlopen. Aan het einde zijn ze klaar om in de fabriek te werken. Maar de fabrieken zijn in onze samenleving aan het verdwijnen, die zijn naar China verplaatst. Moravec geeft aan dat we onze jongeren moeten voorbereiden op een maatschappij waar ontwikkelingen steeds sneller en complexer worden, op banen die nog niet bestaan. Wat is dan de basis die je jongeren meegeeft? Volgens Moravec is die nieuwe basis creativiteit en innovatief vermogen. Het gaat om het aanleren van systeemdenken, zodat jongeren leren patronen te herkennen op basis waarvan ze nieuwe patronen kunnen maken. Het gaat om what if-scenario’s en omgaan met chaos en onzekerheid.

  Socrates zegt: Niet zozeer het aanleren van normen en waarden zijn van belang, maar het ontwikkelen van het vermogen om nieuwe waardheden en normen te scheppen (quote Wijnberg)

  Onderwijs op de Obamaschool
  De bovenstaande tegenstelling is kenmerkend voor het onderwijsdebat. Het vormt het landschap waarin we binnen het onderwijs discussiëren over vernieuwingen zoals het nieuwe leren en de veranderende rollen van leerling en docent.

  Een paar weken geleden heb ik deze discussie gevoerd met studenten die in kader van een blok onderwijskunde werkten aan een herontwerp van het onderwijs op de Obamaschool. Mijn verhaal ging over de ontwikkelingen op het gebied van e-learning, en waar je op moet letten als je keuzes maakt om je onderwijs in te richten. Ik deed dat in de context van een maatschappij die hot, flat & crowded is (lees bijvoorbeeld deze column van Thomas Friedman)

  Ik stelde de studenten de volgende vraag:

  Welke type onderwijs bereidt leerlingen, onze toekomst, voor op het bedenken van oplossingen op complexe problemen zoals het energievraagstuk, het klimaatsprobleem en allerlei andere uitdagingen die een snel veranderende geglobaliseerde maatschappij met zich mee brengt? En wat zullen die uitdagingen zijn?

  Het antwoord is de onderwijsvisie voor de Obamaschool, stelde ik. Met deze vraag in het achterhoofd heb ik ook naar de aflevering van Tegenlicht gekeken. Ik vind dat Moravec het juiste antwoord heeft, hoewel hij niet heel veel ‘spreektijd’ krijgt van Wijnberg.

  Uitdaging
  De rode draad door deze aflevering is niet zozeer de tegenstelling die gepresenteerd wordt, maar meer de noodzaak om jongeren uit te dagen in het onderwijs. Hoewel Furedi wat mij betreft de plan volledig misslaat met zijn academisch onderwijs voor een elite in een maatschappij van gisteren, waardeer ik wel zijn drang naar de waarheid. Maar ik zie het meer als nieuwsgierigheid. Als we jongeren de opdracht geven om in de toekomst technologie te ontwikkelen waardoor de opwarming van de aarde wordt tegengehouden, dan begint dat volgens mij bij nieuwsgierigheid van die jongeren. Het is de zesjescultuur waar Robbert Dijkgraaf over spreekt: waarschijnlijk functioneert ons onderwijssysteem dan niet, het is de opdracht van het onderwijs om mensen continue te blijven prikkelen. En het is de uitdaging die ook aan de basis staat aan Moravec zijn verhaal: wat wil je met de informatie doen?

  Waarheid en vrijheid
  De uitdaging van het onderwijs is het betrekken van leerlingen bij hun onderwijs. Dit is waar het onderwijsdebat primair om moet gaan. De discussie over waarheid vs. vrijheid is de verkeerde discussie. Ten eerste omdat het antwoord in de buurt gaat liggen van ‘best of both worlds’, ten tweede omdat het een misverstand is dat als het om vrijheid (nieuwe leren) gaat, het niet om waarheid zou gaan. Dat is juist waar het nieuwe leren omgaat. Alleen vergeten we dat soms, we zijn zo druk met de veranderende rollen, didactieken en media. Best begrijpbaar. En dan laten we onze leerlingen inderaad wel eens zwemmen, ik geef Furedi daar gelijk in. Hij zegt in de aflevering dat er geen leiderschap meer is, dat leerlingen de docent niet meer zien als autoriteit. Ik denk inderdaad dat leerlingen de docent niet automatisch meer als kennisautoriteit zien, maar wel als autoriteit als het gaat om coach, iemand die ze kan uitdagen binnen een veilige leeromgeving. Dat is waar het onderwijsdebat om moet gaan. Hoe krijgen we dat goed voor elkaar!

  De waarheid hoeft niet ten koste te gaan van de vrijheid, de vrijheid hoeft niet ten koste te gaan van de waarheid.

  Links
  Het “educatie 3.0”- model van John Moravec
  Education Futures – Hallo Tegenlicht kijkers

  Polldaddy
  Gelijk na de aflevering werd er een beetje nagepraat over de aflevering van Tegenlicht via Twitter. Goed moment om iets te doen met een poll, die ik via een tweet heb gepost.  . Niet heel reacties, maar wel leuk om te proberen. Je kan een dergelijke poll snel inzetten. U kunt gerust stemmen! :)

• Inlezen over klimaatverandering? Begin hier eens mee

  Leestijd: 5 minuten

  Vorig schooljaar heb ik een onderwijseenheid ontwikkeld voor eerstejaars studenten Mens & Wereld, het leergebiedproject Milieu. Groepen bestaande uit studenten aardrijkskunde, economie, geschiedenis en aardrijkskunde kregen de opdracht om een klimaatdebat te organiseren. De groepen bedachten prikkelende stellingen die te maken hadden met de invloed van de mens op het milieu. Vervolgens moesten de groepjes een mini-debat organiseren, met de opdracht  ‘het publiek’ zo actief mogelijk te laten nadenken over de verschillende kanten van de probleemstelling. De rollen werden verdeeld: voor- en tegenstander, specialisten en een debatleider. Het debat moest volgens een bepaald stramien uitgevoerd worden. Er zaten leuke debatten tussen: de invloed van China, het cradle-to-cradle concept, over weren van scooters in de binnensteden i.p.v. auto’s en uiteraard klimaatverandering – een natuurlijk verschijnsel of schuld van de mens?

  Leerdoelen
  Om het debat goed voor te bereiden en geen figuur te slaan tijdens het debat, moesten de studenten onderzoek doen naar hun thema: vakverdieping. Door samen te werken in leergebiedverband ontstond er transfer van vakspecifieke kennis tussen de studenten: vakverbreding.  Het debat, wat onlosmakelijk is verbonden met klimaatverandering, zorgt voor een uitdagende context, waar meningsvorming, verdedigen van standpunten en presentatievaardigheden aan bod kwamen. Uiteraard begon de collegereeks met het kijken van An Inconveniant Truth van Al Gore, de perfecte introductie van de collegereeks.

  Die ik ga overdragen aan mijn collega’s. Geen ruimte in overvol takenplaatje. Best jammer.

  Klimaatverandering stond in mijn opleiding nog niet heel prominent op de agenda. Beetje broeikaseffect, beetje ozonlaag. Wel behoorlijk wat milieukunde en ecologie overigens.  Ik moest me vorig jaar dus snel inlezen in met name het onderwerp klimaatverandering. De film van Al Gore was een flinke hype, en in zijn voetspoor kwamen allerlei boeken, documentaires en websites aan het oppervlak. Dit is wat ik in mijn kast heb staan, zeker geen complete bibliotheek (ook niet heel evenwichtig), maar genoeg om ‘snel’ in te lezen in het thema.
  
  Film/documentaire
  

  1. An Inconveniant Truth, Al Gore (2006)
     Ideale introductie in het onderwerp klimaatverandering en het klimaatdebat. Geeft een helder overzicht van de verschillende factoren die leidden tot klimaatverandering en is een ideale kapstok voor verdere verdieping. Zijn manier van presenteren en argumentatie is interessant, maar moet ook kritisch bekeken worden. Hoewel de film enorm veel betekend heeft voor het klimaatbewustzijn, heeft het ook veel kritiek gekregen (met als tegenreactie bijvoorbeeld de film The Great Global Warming Swindle). Deze film is dus ook een goed startpunt als het gaat om de verschillende standpunten in het debat.
     Bij de DVD is een webquest voor het onderwijs ontwikkeld.
  2. Earth, The Power Of The Planet, Dr. Lain Stewart (BBC, 2007)
     Prachtige box bestaande uit 5 DVD’s, gepresenteerd door ‘TV geoloog’ Dr. Lain Stewart. In de context van klimaatverandering laat deze serie zien hoe onze planeet is ontstaan en hoe alle natuurlijke systemen met elkaar verweven zijn. De rol van vulkanisme, atmosfeer, ijs en oceanen en de invloed die ze hebben op het klimaat wordt besproken. Een inhoudelijk verhaal, geen discussie en prachtige beelden. Wat leven we toch op een mooie planeet. Mag niet ontbreken. Lain Stewart is ondertussen al weer op pad, werkt aan een andere serie, nu wel over het klimaatdebat, die vast op DVD zal verschijnen.
  3. The Day After Tomorrow (2004)
     Een prettige rampenfilm uit Hollywood. Compleet over de kop, maar er zitten interessante toekomstscenario’s in die los van elkaar wel een kern van waarheid hebben. Leuk om in het voortgezet onderwijs te gebruiken: spectaculaire introductie, wat is waar en wat is fictie? Ik heb een special edition met een extra DVD met wat infotainment over klimaatverandering. Deze film meer inzetten voor de lol, dan voor een afgewogen wetenschappelijk verhaal.
  4. The 11th Hour, Leonardo DiCaprio (2007)
     Deze documentaire, verteld en geproduceerd door Leonardo DiCaprio, is een wat onoverzichtelijk en onsamenhangend relaas over de toestand van ons leefmilieu, dat het bijna te laat is voor de mensheid, maar dat we nu nog van koers kunnen veranderen als we stoppen met onze race naar economisch gewin. Een kleine 50 wetenschappers/politici/activisten maken er een wat saai verhaal van. De documentaire kiest echter een standpunt, waar goed over te discussiëren valt. De extra’s (oplossingen, rol godsdienst, hoe wij reageren op een milieuramp) op deze DVD zijn goed bruikbaar in een les.
  5. Edward Burtynsky’s Manufactured Landscapes (2006)
     “Roestende, afgedankte tankers, vervuilde rivieren, eindeloze fabriekshallen, immense afvalbergen: de massale industrialisatie heeft vergaande gevolgen voor de aarde. Is ontwikkeling vooruitgang?” (bron: hoes DVD) Deze film is gebaseerd op de foto’s van Edward Burtynsky, bekend om zijn foto’s van door de mens gemaakte landschappen. Mooie plaatjes, en tegelijkertijd confronterend.

  Boeken

  1. Een Ongemakkelijke Waarheid, Al Gore (Meulenhoff 2006)
     Het boek van de film, niet heel veel toegevoegde waarde. Je kan het wat rustiger bestuderen. Naslagwerkje naast de film. Ook een versie voor jonge kinderen van.
  2. De Laatste Generatie, Hoe De Natuur Wraak Neemt Voor Het Broeikaseffect, Fred Pearce (Jan van Arkel, 2007)
     “De aarde glijdt de braadpan in, maar wij kunnen het nog niet echt geloven. Een uitleg die leest als een thriller” (bron: achterzijde boek). Dit is een heftig boekje! Fred Pierce legt heel strak uit hoe de klimaatverandering tot stand is gekomen, welke aanwijzingen er zijn voor een aantal feedbackmechanismen die het klimaat instabieler gaan maken in zeer korte tijd. Echter, geschreven vanuit het standpunt dat het milieu geen zielig slachtoffer is door het handelen van de mens en er prima bovenop komt. Wat voor gevolgen dat voor de mensheid heeft is een ander verhaal. Aanrader! Ligt voor 5 euro in de boekhandel, een aantal studenten hebben vorig jaar dit boekje gekocht en waren oprecht onder de indruk.
  3. Hitte, Hoe Voorkomen We Dat De Planeet Verbrandt?, George Monbiot (Jan van Arkel, 2007)
     Terwijl Europa afspreekt in 2020 CO₂ -uitstoot met 20% te verminderen, laat George Monbiot in dit boekje zien hoe je 90% uitstoot kan verminderen in 2030. Een vergaand totaalplan! Innovatief en out-of-the-box. Onder andere wordt er een alternatief cap and trade-systeem besproken. Ook voor 5 euro in de boekhandel te vinden.
  4. Zes Graden, Onze Toekomst Op Een Warmere Planeet, Mark Lynas (Jan van Arkel, 2008)
     Weer een uitgave van Jan van Arkel, weer voor 5 euro in de boekhandel. Dit boek ligt nog op de stapel, ik heb het nog niet gelezen. Op de achterflap staat: “Deze graad-voor-graad-gids beschrijft de gevolgen van de opwarming bij 1, 2, 3, 4, 5 en 6°C. Mark Lynas zet als eerste alle wetenschappelijke scenario’s op een rij”. Uitgeverij Jan van Arkel heeft een website hitte.nu, waar je meer informatie over dit en bovenste twee boeken vindt, inclusief extra artikelen en interviews.
  5. Hot, Flat, And Crowded, Why The World Needs A Green Revolution – And How We Can Renew Our Global Future, Thomas L. Friedman (Allen Lane, 2008)
     Van de schrijver van The World Is Flat. Geen boek over poolkappen en ijsberen, maar over de gevolgen van ons energiegebruik in een wereld die steeds warmer wordt, die vlakker wordt door globalisatie en informatietechnologie en die vooral steeds drukker wordt met mensen. Niet altijd even samenhangend om te lezen, vanwege vele zijpaden en anekdotes van gesprekken met mensen, maar zeker inspirerend en vooral met een positieve insteek: er zijn hele interessante geopolitieke en economische om onafhankelijk van olie te worden en duurzame energie te gaan gebruiken. Je voelt zijn frustratie dat Amerika niet in staat is om te innoveren en wereldleider te worden op het gebied van duurzame energie, en dus aan alle kanten voorbij gelopen wordt. Zelfs door China! Amerikaans boek, maar ik ben fan!
  6. The Complete Idiot’s Guide To Global Warming, Michael Tennesen (Alpha, 2006)
     ‘Nuff said.

  Overigens gebruik ik voor de basis van klimaatverandering vakliteratuur, zoals Modern Physical Geography door Strahler en boeken over milieukunde. De bovenstaande bronnen vullen aan, geven voorbeelden, zorgen voor beleving en bewustzijn en zetten je scherp in het debat. Hoewel ik wel van mening ben dat je de standpunten van bovenstaande mensen zeker niet moet onderschatten.

  Sites

  1. Ik verzamel de webpagina’s over klimaatverandering, die ik tegenkom,  via mijn Delicious: www.delicious.com/jeroenbottema/klimaatverandering. Er is natuurlijk veel meer te vinden.
  2. Het is ook zeker de moeite waard om te zoeken en te kijken naar fragmenten uit journaals, trailers, voordrachten, experimenten, etc op YouTube. Deze linkt naar de tag klimaatverandering, climate change levert nog meer op. Kritisch zoeken en kijken is nodig.

  Er zijn vast meer suggesties, wat moet je lezen of zien over dit onderwerp? Heeft iemand suggesties, ik lees ze graag!