Gistermiddag organiseerde het netwerk Blended Learning van E-merge de bijeenkomst Sharing blends bij de Oude Sterrenwacht in Leiden. Floris van Blankenstein van het ICLON verzorgde een bijdrage over het blended learning programma van de Universiteit Leiden en vervolgens verzorgde Kris Stabel (Erasmus Universiteit) en Frowine Oudendammer (Hogeschool Leiden) een workshop rondom onze zelf ingebrachte blends. De workshop werd ingeleid met een kort introductie over blended learning.
Activerend onderwijs
“Eigenlijk gaan we het hebben over de vraag: wat is goed onderwijs”? Met deze opening werd het karakter van de workshop beschreven. En ik onderstreep deze uitspraak. Blended learning helpt docenten bij het nadenken over het ontwerpen van aantrekkelijk, effectief en efficient onderwijs.
De workshopbegeleiders positioneren blended learning in de context van ‘activerend onderwijs’. Activerende onderwijsvormen zoals PGO, CGO en PBL, waar studenten op basis van realistische beroepstaken, problemen en vraagstukken een leerproces doorlopen. Het actief leren van de student staat centraal. Deze vormen kenmerken zich door leervragen en onderzoekende vragen, samenwerkend leren, groepsbijeenkomsten, flankerend onderwijs en toetsing door middel van (beroeps-)product of een casustoets.
Te vaak hebben we het over blended learning, waar het eigenlijk om blended teaching gaat. De docent gebruikt ICT om ’traditionele didactiek’ te ondersteunen, maar verandert deze didactiek niet: hij of zij blijft ‘zenden’ naar een grote groep studenten. Het is toch altijd goed om even de begripskwestie aan de orde te stellen.
Maar wat doet een actieve student? De werkwoorden: kritisch- en creatief denken, spreken, schrijven, ontwerpen, onderzoeken, oefenen, ontdekken van eigen waarden en attituden, feedback geven en ontvangen, reflecteren op het eigen proces.
Hoe krijg je een actieve student? Door een actief leerdoel te formuleren, (voorbereidende-) opdrachten te formuleren die relevant zijn zowel qua inhoud als proces en goede ondersteuning van het leren te bieden. De begeleidende docent dient hen de aandacht te trekken, hen de relevantie te duiden, hen het vertrouwen te geven en hen te belonen.
Vertrekpunten
De workshopleiders benoemen een aantal belangrijk ontwerp principe voor leerpraktijken op basis van blended learning. Constructive alignment betreft het besef dat de toets in hoge mate het gedrag van de student beïnvloedt. Wil je het studiegedrag veranderen, dan dien je dus na te denken over de toetsing. Er is sprake van alignment als leerdoelen, leeractiviteiten en de vorm van assessment goed op elkaar zijn afgestemd. Bovendien moeten de leeractiviteiten onontkoombaar gemaakt worden. De vraag is of wij in het hoger onderwijs altijd het juiste studiegedrag uitlokken.
De taxonomie van Bloom wordt besproken als denkkader voor het ontwikkelen van leeractiviteiten. De workshopbegeleiders geven aan dat de student het begrijpen en onthouden prima buiten de colleges kan doen en dat de expert vooral nodig is bij de hogere denkvaardigheden. Hier ontstaat in principe het Flipping the Classroom model, waarbij feedback en assessment for learning belangrijk worden.
RASE-model
De traditionele manier van onderwijs ontwerpen wordt met name gestuurd vanuit de content. De inhoud van een onderwijseenheid bepaalt de toetsing. Bij het ontwerpen van activerend onderwijs is een backward design benadering van belang: wat zijn de gewenste uitkomsten, wat is acceptabel bewijs van die uitkomsten, en welke activiteiten leiden tot dat bewijs?
De worskhopbegeleiders introduceren vervolgens het RASE-model, een didactisch model dat docenten helpt in het ontwerpen van effectief en student-gecentreerd onderwijs. Door aandacht te besteden aan alle aspecten in het model ontstaat een holistisch onderwijsontwerp.
Aan de hand van dit model gingen we vervolgens aan de slag met onze eigen blends, middels een think, pair, share werkvorm. En dat leverde een waardevolle groepsdiscussie op over allerlei vraagstukken rondom het ontwerpen van blended learning!
Conclusie: geen inzet van ICT zonder doordacht onderwijsontwerp. En onderwijs bestaat uit wicked problems.