Zo om de vijf jaar komt een dorpsgemeenschap op een eiland bijeen om een boot te bouwen. Iedereen in de gemeenschap heeft daarin zijn eigen verantwoordelijkheid. Men is van elkaar afhankelijk. De oudste onder de dorpsbewoners heeft een speciale taak. Deze zit rondom het vuur, midden in het dorp. Zijn de dorpsbewoners moe van het bouwen, dan verzamelen ze zich aan het einde van de dag om het vuur. Is er een conflict, dan praten ze dat uit bij het vuur. De taak van de dorpsoudste is om het vuur aan te houden gedurende het bouwen van de boot en dorpsbewoners eraan te herinneren waarom het bouwen van de boot belangrijk is.
Dit is het verhaal waarmee Paul Hughes zijn keynote op de SURF Onderwijsdagen inleidt: Moving forward together. Een indrukwekkende keynote waar hij via zijn ‘Ten Meters of Thinking’-methode zijn verhaal verteld: hij bouwt zijn verhaal op aan de hand van tekeningen op een rol papier. Tekenen helpt je om te ‘zien’, stelt Hughes. Het verhaal is een metafoor voor hoe je met elkaar grote uitdagingen aangaat. Veranderen. Het vuur in het midden van het dorp is een metafoor voor ‘de bedoeling’, het waarom van de verandering. Tijdens het innovatieproces mag de bedoeling niet uit zicht raken, het vuur mag niet uitgaan tijdens het bouwen van de boot.
Er zijn twee ordes van veranderingen, begint Hughes. De eerste orde betreft veranderingen binnen een systeem, change within the system. Verbetering van het bestaande. De tweede orde verandering betreft het systeem zelf, change to the system. Transformatie. Moving forward together vraagt dat we reflecteren op dat tweede orde leren, stelt Hughes.
Patronen
Hughes bouwt zijn verhaal op in drie delen. In het eerste deel gaat hij in op patronen. Wat gebeurt er in de wereld vandaag en hoe beïnvloedt dat ons werk, ons onderwijs? Hughes: “If you understand the force, you can predict the form”. De krachten die Hughes beschrijft zijn veranderingen in (1) hoe we dingen maken, (2) hoe we bewust worden van dingen en (3) hoe we die veranderingen ondersteunen. Sommige veranderingen vinden al plaats, andere veranderingen zullen in de nabije toekomst van invloed zijn. De taak van het onderwijs is om mensen voor te bereiden op de ontwikkeling van die krachten.
Hughes legt vervolgens de relatie tussen technology (‘means of knowledge’), innovation (‘to make new’) en invention (‘to discover). Verschillende woorden, maar wel aan elkaar gerelateerd. De meeste mensen richten zich op innovatie.
Spotify, Uber, AirBnB zijn voorbeelden van bedrijven die innoveren met bestaande technologie, zij hebben geen nieuwe technologie uitgevonden. Innoveren gaat niet om de vraag ‘hoe gebruiken we technologie’, maar om de vraag ‘wat wil ik waarom bereiken, en welke tools kunnen mij daarbij helpen’. En om mensen te helpen bij het beantwoorden van deze vraag is een grote rol voor het onderwijs toegelegd, vindt Hughes.
Het onderwijs zal zich ook moeten verhouden naar de vele veranderingen die plaats vinden in de levensloop van mensen. We worden ouder en Hughes ziet de ontwikkeling van het hebben van meerdere carrières, en meerdere keren worden opgeleid. Onderwijs, werk en vrije tijd wisselen elkaar steeds meer af. Hoe helpt het onderwijs in deze transities?
Principes
Het tweede deel van zijn verhaal betreft een aantal principes, als het gaat om veranderingen. Belangrijke principes zijn:
- Kwaliteit. Het gaat om het goede goed doen. Het gaat Hughes niet zozeer om dingen beter te doen, maar dieper. Reflecteren op het waarom van de verandering;
- Aanpassingsvermogen. We moeten meer creatief zijn in het gebruik van technologie, in plaats van reactief. Als we deze technologie gebruiken vergroot dat ons aanpassingsvermogen?
- Vaardigheden. Hughes verteld over interviews met mariniers uit de VS. Hoe gaan jullie nu om hoge stresssituaties, hoe zorgen jullie ervoor dat jullie er dan staan? We don’t rise to the occasion; we sink to our level of our training. De vaardigheden worden gewoontes. Welke vaardigheden, welke gewoontes gebruiken wij in veranderprocessen?
Vernieuwing ontstaat als deze drie principes, in de juiste combinatie, bij elkaar gebracht worden. Hij gebruikt als metafoor de combinatie van zuurstof, koolstof en waterstof. Wat ontstaat er als je deze combineert: suiker.
Door het combineren van de drie onderdelen ontstaat een generative space waar iets nieuws kan ontstaan. A sweet spot.
The question is not what to do but rather who to be.
Praktijk
Het derde deel van zijn verhaal gaat over het hoe van veranderen. Hoe breng je vernieuwing in de praktijk? Dat is een vraag die we als individu moeten stellen: wat kan ik doen? Het gaat over agency en persoonlijk leiderschap.
Hughes duidt het verschil tussen management en leiderschap. Hoe krijg je objecten van A naar B? Dat vraagt om management. Hoe krijg je individuen van A naar B? Dat vraagt om leiderschap, het stimuleren van het verlangen om te volgen, om te reizen.
Het gaat bij vernieuwen niet zozeer om plannen. Start here, start now, start with what we’ve got. Het gaat om doen, leren. Moving forward. Dat vraagt dat we niet blijven hangen in onze ‘cirkel van controle’, dat we naar onze ‘cirkel van invloed’ bewegen. Dat vraagt dat we met anderen samenwerken, bewust op zoek gaan naar en leren van andere perspectieven. Everything that grows has an organizing concept.
De kwaliteit van de relaties staat bepaalt de kwaliteit van de verandering. Goede teams creëren een veilige leeromgeving, zijn mede afhankelijk van elkaar, hebben een gedeelde visie over de bedoeling, en de weg daarnaartoe, vinden het werk betekenisvol en willen impact bereiken. De dorpsgemeenschap die bouwen aan de boot. En elkaar nodig hebben om het waarom van de verandering scherp te houden.
Hughes benadrukt dat het in de praktijk brengen van vernieuwing niet gaat om wat je doet, maar om wie je bent. Professionele identiteit. Hij gebruikt de metafoor van de koning en de dichter uit het oude Ierland. De koning regeerde over zijn volk, de dichter inspireerde het volk en bracht ze in vervoering. Hoe vinden we de balans?
Ten slotte
Ondertussen is Hughes zo’n tien meter verder op zijn rol papier. Hij rolt het papier op, en zo vat hij de belangrijkste elementen van zijn keynote samen. Heel krachtig komt dat over. Ikzelf raakte zeer geïnspireerd door zijn verhaal, en de wijze waarop hij dat vertelde, waarbij hij de kracht van tekeningen gebruikte. Collega’s die ik sprak waren ook onder de indruk.
Ik moest veel denken aan ‘terug naar de bedoeling’, en het spanningsveld met het systeem. Het vuur in het midden van het dorp waar de gemeenschap met elkaar herinneringen ophaalt over het waarom van het bouwen van de boot. En hoe we als individuen in een leergemeenschap met elkaar verbonden zijn, dat we hier ons toe te verhouden hebben. Hoe ontwikkelen we onze professionele identiteit?
Wat is er nodig om binnen die verandering ook de verandering in jezelf te begeleiden?
De keynote van Hughes kan je overigens terugkijken.
