Op de studiedag van het VELON verzorgde Miranda Timmermans, lector Leerkracht bij Avans Hogeschool en voorzitter van het VELON, een keynote over toekomstgericht opleiden van leraren. De maatschappelijke en technologische ontwikkelingen maken dat we op allerlei manieren bezig zijn om ons onderwijs toekomstgerichter te maken. Het zijn uiteindelijk de leraren die dit moeten realiseren, en dat vraagt aandacht voor het opleiden en professionaliseren van aankomende, startende en zittende leraren, waarbij de lerarenopleidingen en de scholen nauw samenwerken. Hierin is al heel veel bereikt middels het werkplekleren in de opleidingsschool, maar hier liggen ook nog heel veel kansen die benut zouden moeten worden om leraren optimaal op te leiden, zo stelt Timmermans: leren in professionele netwerken in deze tijd is belangrijker dan ooit. Hieronder een korte weergave van de keynote.
Samen opleiden
Studenten worden opgeleid in een partnerschap student – opleidingsinstituut – school. Deze leeromgeving is het meest krachtig als de behoeften en wensen van deze drie partijen optimaal op elkaar aansluiten. Timmermans geeft aan hoe in de laatste jaren het aandeel van de opleidingsschool groter is geworden in het opleiden van leraren en dat er ook aandacht is gekomen voor wat er moet gebeuren in dit partnerschap. En dat dit ook veel verder gaat dan het organiseren van praktijkstages.
Timmermans geeft de complexiteit aan van deze samenwerking tussen de opleidingsschool en het opleidingsinstituut. Leren en opleiden wordt anders ingevuld op de lerarenopleiding dan op de school. Verschillende contexten, doelen en taal. Maar aan de basis moet het kloppen, en is er een gezamenlijk belang: het opleiden van startbekwame leraren.
Perspectiefwisseling
Timmermans richt onze aandacht op initiatieven als Onderwijs 2032/Curriculum.nu, als voorbeeld van hoe we bezig zijn om het onderwijs toekomstgerichter te maken. 2032 is al over vijftien jaar en dat betreft een hele grote groep aankomende, startende en zittende leraren die in deze context de ambities dienen te verwezenlijken. Juist in deze context is het van belang dat werken en leren veel meer gekoppeld worden, dat leren op de werkplek als uitgangspunt voor leren van aankomende/startende/zittende leraren. En we leren hier al heel veel over door o.a. de opleidingsscholen en andere samenwerkingsverbanden, maar er zijn ook kansen die onbenut blijven in deze. En om in het samen opleiden ten behoeve van toekomstgericht onderwijs echt stappen te zetten is een ander perspectief nodig, stelt Timmermans.
We denken nu vooral over ‘opleiden in de school’, en Timmermans pleit voor het perspectief van ‘in de school opleiden’, waarbij gedacht wordt vanuit de kwaliteiten van de school met daarin de werkplek met de dagelijkse hectiek centraal. Opleiden binnen het professionele netwerk van de school.
Het is een pleidooi voor een leer- en feedbackcultuur waarin aanstaande, startende en zittende docenten met elkaar in gesprek zijn over goed onderwijs, en die gericht is op het bevorderen van agency van deze docenten in het handelen. Agentic learning. Met als doel (1) persoonlijke ontwikkeling, (2) het borgen en verbeteren van kwaliteit en (3) innoveren: samen werken en onderzoeken aan nieuw onderwijs.
Leren in en door verbinding
Samen verantwoordelijkheid nemen voor toekomst en kwaliteit van onderwijs en het opleiden/professionaliseren van leraren. Ook in mijn omgeving van de lerarenopleiding zie ik dat de grenzen tussen de lerarenopleiding en scholen vervagen en dat er ten aanzien van opleiden en onderzoek allerlei samenwerkingen ontstaan met meerdere organisaties. Boundary crossing.
Niet alleen bij de lerarenopleidingen, ook in andere domeinen van de hogeschool zie ik een soortgelijke ontwikkeling, in de vorm van learning labs waar het bedrijfsleven, opleiders en de student elkaar ontmoeten. Leren in en door verbinding. Zo ben ik zelf betrokken bij een samenwerkingsverband met scholen, vanuit een onderzoeksproject, waar ik heel graag studenten en opleiders van de Pabo’s wil betrekken. Omdat ik er van overtuigd ben dat dit een hele interessante leeromgeving voor hun kan zijn. Maar het is nog niet zo eenvoudig om dit te realiseren vanwege ‘het huidige systeem’. Kleine stapjes, op weg naar het opleiden van beroepsprofessionals vanuit een 21e eeuws perspectief.