Hoewel we een hele lange periode onderwijs genieten, en we aan het leren zijn, krijgen we eigenlijk nooit onderwijs over leren leren, stelt Gino Camp in zijn college dat te zien is op de Universiteit van Nederland. Weten we eigenlijk wel hoe we moeten leren? In dit college speekt Camp over wetenschappelijk onderbouwde strategieën om het leren effectiever te maken.
Leren leren
We leren dus eigenlijk onvoldoende over hoe we moeten leren, stelt Camp. Hij haalt er Amerikaans onderzoek bij dat aangeeft dat ook docenten weinig kennis hebben over leren leren omdat er in de lerarenopleidingen vrijwel geen aandacht wordt besteed aan evidence-based/informed leerstrategieën. Ook bij lerarenopleidingen in Nederland? We hebben wel wat ingebouwd vermogen om te leren, gaat Camp verder, maar toch worden we wat betreft het leren gelijk in het diepe gegooid. Zwem zelf maar naar de kant. Hoe werkt leren en wat zijn wetenschappelijk onderbouwde strategieën om het leren effectiever te maken?
Inschatten van eigen leren
De eerste stap is om te bepalen wat je precies gaat leren. En dat vraagt het maken van een inschatting van wat je al wel weet en wat je nog niet weet. Camp geeft aan dat wij onvoldoende in staat zijn om een goede inschatting te maken: wij overschatten onze kennis en vaardigheden. Camp benoemt het Dunning-Kruger-effect dat aangeeft dat je bij het trainen van een nieuwe vaardigheid niet weet dat je deze vaardigheid nog niet beheerst en dat je ook niet doorhebt in welke mate je deze vaardigheid nog niet beheerst. Je gaat je pas beseffen hoe slecht je bent in deze vaardigheid als je enige training hebt gehad.
Hoe kun je een betere inschatting maken? Door allereerst het oordelen over het eigen leren uit te stellen, stelt Camp. Ga niet gelijk na het lezen van een tekst je bezighouden met hoe goed je de inhoud beheerst. Je bent nog bezig om de informatie te verwerken in je langetermijngeheugen. Ten tweede adviseert Camp om de taak van het lezen van een tekst te koppelen aan een productieve taak. Maak iets. Zoals een mindmap.
Effectieve leerstrategieën
Het leren dient aan te sluiten bij de eigen architectuur van het geheugen wil er sprake zijn van effectief leren. Dit staat in contrast met de metafoor van de tabula rasa waar het onderwijs op gebaseerd is, vindt Camp.
Er zijn leerstrategieën die bewezen effectief zijn, strategieën die voor iedereen werken op dezelfde manier. We hebben wel onze voorkeurstrategieen, wat niet wil zeggen dat deze altijd effectief zijn.
Het samenvatten van een tekst, het arceren van teksten met een marker, herhalen van de tekst die gelezen is, zijn strategieën die niet bewezen effectiever zijn. Camp is wat voorzichtiger ten aanzien van het ‘samenvatten’, juist omdat er heel veel verschillende vormen van samenvatten zijn. Hij geeft echter aan dat samenvatten moeilijk is om te leren, en daarom wellicht minder effectief is.
Wat werkt dan wel? Camp benoemt een aantal strategieën die voortkomen uit de geheugenpsychologie. Zo is het spreiden van leermomenten beter voor het opnemen van informatie in het langetermijngeheugen dan ‘stampen’ op het laatste moment. Daarnaast dien je jezelf te toetsen waarbij je bewust informatie ophaalt uit je geheugen.
Actief leren
Camp sluit af met de opmerking dat effectieve leerstrategieën ook moeite kosten. Het gaat niet vanzelf. En dat is misschien de reden waarom we deze strategieën onvoldoende inzetten.
De beste manier om informatie te houden is actief bezig zijn met de stof.
Nog meer evidence based effectieve leerstrategieën zijn te vinden via de posters van de Learning Scientists die door Pedro de Bruyckere vertaald zijn. Bekijk ook de bijbehorende video’s op het kanaal van The Learning Scientists.
Het college van Gino Camp is één in een reeks van vijf colleges over het thema Leren leren, te vinden via de Universiteit van Nederland.