Gisteren was ik aanwezig op het seminar faciliteren van docenten(-teams) bij blended learning bij SURF, georganiseerd door de SIG Blended Learning. Fleur Deenen van Fontys Hogeschool ICT presenteerde over de implementatie van Canvas, een LMS. Hierbij werd een implementatiestrategie gehanteerd op basis van Kotter’s acht stappen voor verandermanagement. Hieronder een korte weergave van de presentatie.
Visie
In onderstaande video wordt kort toegelicht wat de ambitie en visie is van de hogeschool met betrekking tot de keuze van de LMS en de wijze van implementeren. Men is nu 2,5 jaar verder.
Uitgangspunten implementatie
Deenen benoemt een aantal uitgangspunten van het implementatie-proces:
- “Crossing the Chasm”, een verwijzing naar Moore’s ‘kloof’ tussen de early adopters en early majority in Roger’s technological adoption lifecycle. Hoe zorg je ervoor dat je collega’s meegaan, hoe buig je weerstand om in medewerking?
- Kotter’s acht stappen van verandermanagement, die Deenen ook toelicht in haar presentatie (zie hieronder)
- Stoomwalsfasering. Als een student of collega eenmaal gemigreerd was naar de nieuwe LMS, dan werden de wegen naar het oude LMS afgesloten.
- Leren door doen. Er werden allerlei pilots met pioniers geïnitieerd om van te leren.
- Geef het project tijd en (management-) aandacht. Draagvlak vanuit het management en docenten die tijd krijgen om te leren en te ontwikkelen.
- Ga niet opnieuw het wiel uitvinden als dat niet hoeft: kopieer en koop best practices.
Kotter’s acht stappen
Deenen geeft vervolgens inzicht in de aanpak die is gehanteerd op de hogeschool bij de implementatie van Canvas. Hierbij zijn Kotter’s acht stappen van verandermanagement gebruikt.
Klimaat voor verandering scheppen
In de eerste initiële fase van de verandering gaat het om (1) de stap om het gevoel van noodzaak te versterken en (2) de stap om een leidend team of coalitie te vormen. Ten aanzien van de eerste stap benoemt Deelen dat veel en vroegtijdig is gecommuniceerd met stakeholders om ambities en doelstellingen te communiceren. Er werd getracht om echt te luisteren naar stakeholders en deze zo vroeg mogelijk te betrekken in het proces.
Hierbij moet wel genuanceerd worden dat het overtuigen van docenten om mee te gaan in een nieuwe LMS wel iets anders is dan het overtuigen van docenten om deze LMS ook echt te gaan benutten in het realiseren van onderwijsverbetering. Dit laatste betreft vaak een transformatief leerproces waarbij we te maken hebben met de beliefs van collega’s ten aanzien van leren en lesgeven, en de inzet van ICT hierbij.
De strategie ten aanzien van stap 2, het vormen van een team, betrof o.a. het inzetten van pioniers in pilot-projecten met als doeleinde om te leren van ervaringen. Deze innovators zorgen voor goed practices waardoor anderen geïnspireerd raken. De rol van de pionier (maar wel als bruggenbouwer) in onderwijsinnovaties is ook onderzocht door het lectoraat TLT.
Vervolgens was er sprake van een gefaseerde uitrol (stoomwalsfasering) waarbij er in ieder team een key-user werd aangesteld, een collega die als ambassadeur van het werken met de LMS zichtbaar in de organisatie was en zeer nauw betrokken is bij de collega’s. Daarnaast werd er op centraal niveau gewerkt met informatiemanagers, functioneel beheer en technisch beheer. Een mooi voorbeeld van centraal vs decentraal, lees mijn blog over de aanpakken van implementatie.
Uit de het publiek kwam de aanbeveling om ook studenten als ambassadeurs te betrekken en deze wellicht als buddies te koppelen aan docenten.
Beslissen
In deze fase vindt de derde stap plaats: het ontwikkelen van (3) een juiste visie en strategie. En natuurlijk, het LMS is niet middel maar doel. Deelen legt uit dat er gekozen is voor de aanpak van MinMax naar MoreMax. Maak kennis met de enkele basisfunctionaliteiten om het leren te ondersteunen en haal daar het maximale uit. Vervolgens gaan docenten op zoek naar andere mogelijkheden en leren op deze wijze het hele systeem kennen.
Wat ik hierin belangrijk vind is dat het ondersteunen van leerprocessen het uitgangspunt blijft van de inzet van de LMS, want dat maakt de kans op duurzame onderwijsverbetering groter, en bovendien is dit een betere basis voor continue docentprofessionalisering.
Zorgen dat het gebeurt
De vierde stap betreft (4) het communiceren van de visie en enthousiasmeren. Deelen geeft aan dat zij overal en op alle niveaus het verhaal verkondigden, men kon er niet omheen. Hierbij waren de key-users ook belangrijk om te voorkomen dat alleen de usual suspects werden bereikt. Vervolgens is het belangrijk om (5) mensen in staat te stellen om te veranderen. Draagvlak creëren. Er werden allerlei vormen van ondersteuning geboden. Van online cursussen in de LMS zelf tot workshops en zelfs 1:1 begeleiding.
Deelen geeft vervolgens aan wat het belang is van (6) korte termijnsuccessen creëren en deze ook te vieren. Canvas-feestjes, Canvas-etentjes. Vlogs en awards, zoals een technology-enhanced learning hero-campagne. Na deze stap is het belangrijk om (7) niet te verslappen en door te zetten. Dit doen ze door allerlei data te verzamelen en te analyseren over het gebruik van de LMS en de ervaringen van de gebruikers.
Make it Stick
De laatste stap in de innovatie is het verankeren van het werken met de LMS in de cultuur. Helaas kon Deelen dit wegens tijdgebrek niet toelichten. Maar ik vermoed dat o.a. de ondersteuning, zowel op technisch als didactisch terrein, een belangrijke rol speelt.
Wat we weten uit onderzoek van het lectoraat TLT is dat hierbij leiderschap en een feedbackcultuur in de organisatie een belangrijke rol spelen.
Tot slot
Erg interessant om kennis te nemen van een strategie om een LMS te implementeren in een hogeschool. Mijn eigen hogeschool heeft hier nu ook mee te maken. Met name het vertrekken vanuit een heldere visie om vervolgens volledig in te zetten op een succesvolle inzet trekt mij aan.
Nogmaals de opmerking dat het implementeren van een LMS één is, er voor zorgen dat docenten de onderdelen van de LMS gaan benutten ten behoeve van toekomstgericht onderwijs is complexer. Dit vraagt naast visie op implementatie ook een visie op leren van professionals en leiderschap.
Meer informatie over de implementatie van Canvas op de Fontys Hogeschool ICT in deze whitepaper.