Centraal portfolio vs persoonlijke leeromgeving

Graham Attwel schrijft op Pontydysgu een interessante blog over persoonlijke leeromgevingen. Ik hou mij bezig met de invoering van een digitaal portfolio op onze school. Mijn vraag is of een dergelijke omgeving nu een persoonlijke leeromgeving (personal learning environment, ple) is? Ja, want het portfolio is ‘eigendom’ van de student en kan deze inrichten naar eigen wens. Nee, want het is een centraal georganiseerd systeem en maar een klein deel van de ple van de student. Attwell beschrijft in deze post een aantal zaken die je tegenkomt bij de introductie van ple’s in het onderwijs. Waarom maakt onze school een keuze voor een centraal portfoliosysteem in plaats van het ondersteunen van de ple’s van de studenten?

Drempels

Despite the interest from the educational technology community, the implementation and institutional support for PLEs remains slow. This may be a reflection of the need to address a series of issues, both related to approaches to teaching and learning and technology development.

Attwell omschrijft de volgende drempels bij de invoering van ple’s:

1. Studenten met een eigen unieke ple is een stuk lastiger te organiseren en te ondersteunen door een instelling. Dit is een van de redenen waarom onderwijsinstellingen voor een centraal georganiseerde elektronische leeromgeving (elo) gaan, ook om een bepaald niveau van kwaliteit te garanderen.
2. Niet iedere student heeft de vaardigheid en/of het zelfvertrouwen om een eigen ple samen te stellen en af te stemmen op het eigen leren, hoewel de techniek steeds eenvoudiger wordt om te gebruiken.
3. Studenten zijn niet 1-2-3 vertrouwd met het concept van studentgecentreerd onderwijs, en zullen daar ondersteuning bij nodig hebben.
4. De angst van instituten om (een deel van de) controle over onderwijsprocessen te verliezen:
   • of omdat ook scholen moeite hebben met de overgang naar studentgestuurd onderwijs.
   • of omdat scholen binnen een organisatie verplicht zijn om een specifieke elo in te zetten.
   • of omdat scholen met een centraal georganiseerd curriculum werken waar niet van afgeweken mag worden, met voorgeschreven studiematerialen en leerroutes.
5. De voorkeur van ICT beheer om netwerken en dataverkeer te beheren om zo de veiligheid te garanderen.
6. Het ontwikkelen van ple’s heeft grote gevolgen voor de organisatie van onderwijs. Iedere student is in een andere context aan het leren, in een specifieke fysieke omgeving. Kiest een school dan voor een generieke benadering van ple’s, is het gevaar groot dat je geen recht doet aan al die verschillende contexten.

Gedachten
Studenten op onze school maken gebruik van een centraal georganiseerd portfolio. Wat betreft ondersteuning is dat voor onze school (lees: mij) praktisch. Wat betreft beheer heb ik te maken met een centraal georganiseerd ICT afdeling. Ik herken wat dat betreft punt 1 en 5.

Het netwerk op onze school is prima in staat om studenten met persoonlijke leeromgevingen (web 2.0 applicaties)  te laten werken. Maar het is niet het geval dat studenten met een eigen ple naar de opleiding komen of in staat zijn een ple te ontwikkelen in het eigen leerproces (punt 2). Met name in het begin van de opleiding zijn we juist bezig deze ple in kaart te brengen en studenten daar over te laten  reflecteren wat het belang en de kracht is van die ple. Ik vind het punt van Attwell over zelfvertrouwen een belangrijke! Veel studenten van ons maken voor het eerst kennis met studentgecentreerd onderwijs en moeten leren omgaan met deze rol.

Daarom vind ik het wel prettig dat we met één pakket werken. Alle studenten werken in dezelfde leeromgeving en raken, onder andere door studieloopbaanbegeleiding, vertrouwd met competentiegericht onderwijs en hoe je dat met ICT kunt ondersteunen (punt 3). Ik hoop dat in de loop van de opleiding de studenten het centrale portfolio ontstijgen en een op zich zelf afgestemde ple gaan ontwikkelen.  Of het portfolio zo tweaken dat de studenten het als een ple gaan zien. Het portfolio moet in ieder geval niet een verplicht keurslijf zijn. Wij proberen door kleine projecten studenten vaardiger te maken om met behulp van ICT hun eigen ple in te richten en vorm te geven.

Ook onder de docenten en slb-ers is het concept van studentgecentreerd onderwijs een uitdaging. Niet zozeer de visie is een probleem, meer de vaardigheid en de ruimte (tijd) om studenten te begeleiden in het ontwikkelen en inzetten van een ple van een student. Wat dat betreft is onze organisatie ook nog lerend. Wat dat betreft vind ik het ook daarom prettig om met een pakket te werken. Wat voor de studenten geldt, geldt ook voor de docenten/slb-ers.