Acceptatie en duurzame implementatie van de didactische inzet van ICT

Vorige week publiceerde het lectoraat eLearning i.s.m. Kennisnet de onderzoeksrapportage “Acceptatie en duurzame implementatie van de didactische inzet van ICT” (Fransen et al, 2012). We weten inmiddels welke factoren belangrijk zijn bij het mogelijk maken van succesvolle inzet van ICT en dat hiervoor ‘de vier in balans‘ dienen te zijn. Maar over het proces dat aan de basis ligt van de acceptatie van deze inzet van ICT,  door docenten en school, en duurzame implementatie hiervan valt nog veel te ontdekken. Hoe ontstaat de acceptatiebereidheid bij docenten? Welke factoren bij docenten en de school zijn bepalend voor duurzame implementatie en op welke wijze? Op deze vraag hebben wij getracht een antwoord te vinden, met als opbrengst een proto-type van een implementatiesuccesvoorspeller.

Onderzoeksvraag
De onderzoeksvraag is “Welke persoonlijke factoren en factoren in de school en schoolomgeving bepalen op welke wijze in een gegeven onderwijscontext de acceptatie en duurzame implementatie van een didactische inzet van ICT?” Om deze vraag te beantwoorden hebben we naast een literatuurstudie zes praktijkcases geselecteerd waarvan gesteld werden dat deze duurzaam geïmplementeerd waren. Door middel van documentstudie en interviews met stakeholders via de methodiek van backward mapping hebben we getracht te reconstrueren welke persoonlijke factoren bij de docenten en factoren in de school belangrijk waren in het proces van acceptatie en implementatie, en op welke wijze dat gegaan is. Grafisch gaven we dat als volgt weer:

Cases
De cases die wij hebben onderzocht zijn:

• Inzet van de Weektaakmaker in de St. Bernardusschool voor individueel maatwerk in het onderwijs;
• Inzet van digitale schoolborden (digiborden) in de St. Nicolaasschool bij instructie en verwerking;
• Inzet van de elektronische omgeving Magister door de vakgroep Frans in het Varendonck College;
• Inzet van Nova Portal op het Nova College (Laboratoriumonderwijs) bij de ondersteuning en uitvoering van het onderwijs;
• De inzet van Yurls in het onderwijs bij Het Prisma, een school voor voortgezet speciaal onderwijs;
• Inzet van de elektronische omgeving Moodle bij de Inholland masteropleiding Leren & Innoveren;

Conclusie
Kennisnet: 

Uit de analyse en cross-case analyse van de zes cases kan worden geconcludeerd dat de belangrijke variabelen die van invloed zijn op brede acceptatie en duurzame implementatie gegroepeerd kunnen worden onder vier kenmerken: de kenmerken van pioniers, de kenmerken van de ICT-toepassing, de kenmerken van collega’s en het team, en kenmerken van het leiderschap in de schoolorganisatie. De variabelen zijn echter ook onderling gerelateerd en die relaties zijn wederkerig, want de variabelen zijn op zichzelf niet doorslaggevend voor succesvolle acceptatie en duurzame implementatie, maar in een bepaalde combinatie wel. Processen die leiden naar succesvolle onderwijsinnovaties met ICT hebben daarmee een evolutionair karakter. Binnen een gegeven context start een proces dat pas na jaren leidt tot een daadwerkelijke vernieuwing van de dagelijkse onderwijspraktijk.

Implementatie Monitor
Tijdens de fase van analyse en cross-case analyse ontstond de behoefte om het een en ander te visualiseren. Er werd een vragenlijst ontwikkeld gekoppeld aan de vier kenmerken (4 x 3 vragen). De gemiddelde scores werden weergegeven in de vorm van een radar (zie voorbeeld), waarmee we de verschillen tussen de cases goed konden zien. Hoe groter en regelmatiger de vorm is, hoe meer sprake lijkt te zijn van duurzame implementatie. Dit instrument is een eerste opzet en niet gevalideerd, maar heeft de potentie om een bijdrage leveren aan het voorspellen van brede acceptatie en duurzame implementatie in een specifieke context. Het lectoraat eLearning gaat de komende periode dit instrument verder uitwerken.

Ik vond het zeer leerzaam om betrokken te zijn bij dit onderzoek. Het heeft mij meer inzichten gegeven in de complexiteit van het implementeren van didactische inzet van ICT en hoe belangrijk de samenhang is tussen de verschillende factoren. Ook vond ik het mooi om te ervaren met hoeveel passie en inzet de verschillende stakeholders bezig zijn met een weloverwogen inzet van ICT in het leerproces van de leerlingen.